محققان دانشگاه صنعتي اميركبير موفق به توليد پارچه‌هاي خوشبو شدند بافت پارچه‌هاي خوشبو

 

اعمال فشار به سطح پارچه‌های معطر موجب آزادشدن مولکول‌های معطر و خوشبوشدن آن می‌شود. در سال‌های اخیر، تولید پارچه‌های معطر در بسیاری از کشورها مورد توجه قرار گرفته است. در حقیقت فرآیند معطرسازی پارچه بخشی از فرآیند تولید پارچه است که در مراحل پایانی به عنوان یک بخش تکمیلی در نظر گرفته می‌شود. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این صنعت تولید پارچه‌هایی است که به عنوان ملحفه، پرده یا رومبلی از آن استفاده می‌شود. آنچه در این میان حائزاهمیت است، نوع کاربرد پارچه انتخاب‌‌شده برای معطرسازی، دوام و ماندگاری ماده معطر و همچنین تاثیر این فرآیند بر بافت پارچه است. از این رو در مراکز مختلف در این باره تحقیقات جامعی با هدف بهبود این فرآیند انجام شده است که می‌تواند در گسترش کاربرد پارچه‌های معطر نقش مهمی داشته باشد. پژوهشکده مواد و فناوری‌های پیشرفته نساجی دانشگاه صنعتي امیرکبیر نیز از تولید پارچه‌های فاستونی معطر به روشی جدید خبر داده است. در کشورهای کره، ژاپن و بسیاری از کشورهای اروپایی از میکروکپسول‌ها برای معطر‌سازی استفاده می‌شود، اما این نخستین بار است که از دندریمرها در این فرآیند استفاده شده است. در این روش در مقایسه با روش‌های قبلی مواد معطر ثبات بیشتری دارد و در بافت پارچه تغییری ایجاد نمی‌کند. بنابراین می‌توانیم امیدوار باشیم این روش جدید، آینده خوبی در زمینه‌های تجاری پیش رو داشته باشد. با دکتر علی‌اکبر مرآتی، رئیس این پژوهشکده درباره این طرح گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

مهم‌ترین ویژگی پارچه‌های معطر چیست و استفاده از آن چه مزیت‌هایی دارد؟

ویژگی اصلی این پارچه‌ها این است که می‌تواند عطری نسبتا دائمی داشته باشد. طوری که هر روز نیاز به استفاده از عطر نداشته باشید. البته با توجه به نوع مواد و روشی که از آن برای معطرسازی استفاده می‌شود، طول مدت‌زمانی که عطر روی پارچه باقی می‌ماند قابل تغییر یا به عبارتی قابل تنظیم است. گاهی ممکن است نخواهیم عطری بیش از یک هفته روی لباس باشد و به عکس گاهی ثبات دائمی عطر روی پارچه مدنظر است که برای هر یک از این اهداف از روش مختلفی در فرآیند معطرسازی پارچه استفاده می‌شود.

آیا روش تولید این پارچه‌ها با روش تولید پارچه‌های معمولی متفاوت است؟

این پارچه‌ها در بخشی از فرآیند تولید معطر می‌شود و اساسا روش تولید آن مشابه پارچه‌های معمولی است، البته نوع مواد مصرفی متفاوت است. فرآیند‌های تولیدی در نظر گرفته‌شده برای این کار همان فرآیندهایی است که در خطوط تولید فعلی کارخانجات تولید پارچه وجود دارد و نیاز به استفاده از دستگاه جدیدی نیست و تنها لازم است تغییراتی در فرآیندهای شیمیایی انجام شود.

پس با توجه به آنچه گفتید مدت زمان ماندگاری مواد معطر نیز از زمان تولید پارچه در نظر گرفته می‌شود؟

بله، در حال حاضر مواد معطر هنگام تولید پارچه به آن زده می‌شود، اما ممکن است مدت زمان ماندگاري عطر پیش از این که پارچه فروخته شود به پایان رسیده باشد. بنابراین در تلاش هستیم از روش‌های دیگری برای این کار استفاده کنیم که بتوانیم این محدودیت را از میان برداریم. به عبارت دیگر، روش ساده‌تری برای معطرسازی در اختیار خانم‌های خانه قرار دهیم که بتوانند به‌سادگی از آن برای معطرسازی لباس‌ها استفاده کنند. ما هنوز در مراحل اولیه هستیم و می‌توانیم امیدوار باشیم بتوانیم از روش‌های مشابه برای معطرسازی پارچه و لباس استفاده کنیم.

در فرآیند معطرسازی از چه روش‌هایی استفاده می‌شود؟

روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد که این روش‌ها به نوع مواد استفاده‌شده در این فرآیند بستگی دارد. در روش نخست از میکروکپسول‌ها یا همان ریزکپسول‌ها و در برخی موارد از نانوکپسول‌ها برای معطرسازی استفاده می‌شود که یکی از متداول‌ترین روش‌ها در معطرسازی لباس‌های رو و همچنین لباس‌های زیر است. در روش دیگر از رزین و چسب استفاده می‌شود. به عبارتی، مواد معطر داخل چسب و رزين مخلوط شده و روی سطح پارچه چاپ می‌شود، اما این روش خیلی معمول و متداول نیست. روش سوم در مقایسه با دیگر روش‌ها جدیدتر است. در این روش از ترکیبات دندریمری استفاده می‌شود که بسیار جدید است.دندریمرها با چیدمان خاص مولکولی در یک ساختار هندسی کنار هم قرار می‌گیرند. تولید دندریمرها از شاخه‌های اساسی نانوتکنولوژی است. در این روش بین مواد معطر و مولکول‌های اصلی بافت پارچه، پیوند شیمیایی برقرار می‌شود. در حقیقت دندریمر، نانوکپسول‌هایی است که ساختار پفکی دارد و حاوی مواد معطر است. این روش ثبات بیشتری دارد. ما نیز در این طرح از دندریمرها و نانوکپسول‌ها استفاده کرده‌ایم که مواد معطر در داخل آنها به صورت فیزیکی به دام افتاده‌اند.

آیا در همه این پارچه‌ها از یک نوع عطر استفاده می‌شود؟

مرآتي: ویژگی اصلی پارچه‌هاي معطر این است که می‌تواند عطری نسبتا دائمی داشته باشد. البته با توجه به نوع مواد و روشی که از آن برای معطرسازی استفاده می‌شود، طول مدت‌زمانی که عطر روی پارچه باقی می‌ماند قابل تغییر است

اگر از یک نوع عطر استفاده شود، تجاری نمی‌شود؛ پس باید از انواع مختلفی از عطرها استفاده شود. البته در این کار محدودیت‌هایی هم وجود دارد. برای مثال، فروشنده برای یک طرح فاستونی باید چند طاقه از این پارچه با عطرهای مختلف خریداری کند. در فرآیند تولید نیز محدودیت‌هایی ایجاد می‌شود، اما استفاده از پارچه‌های معطر به این معنی نیست که رایحه این پارچه‌ها قابل تغییر نخواهد بود. عطرها و ادکلن‌ها رایحه غلیظی دارند که می‌تواند عطر رقیق پارچه را پوشش دهد. اگر از روش معطر‌سازی باثبات استفاده شود تا زمانی که از آن پارچه استفاده می‌کنید همان عطر را دارد که به مرور زمان از شدت آن کاسته می‌شود.

آیا وجود دندریمر‌ها یا نانوکپسول‌ها در بافت پارچه تغییری ایجاد می‌کند؟

در روش استفاده از ریزکپسول‌ها یا رزین و چسب، سطح پارچه تا حدی زبر می‌شود، اما ساختار مولکولی دندریمر‌ها به گونه‌ای است که هیچ تغییری در ظاهر پارچه ایجاد نمی‌شود.

عطر پارچه تا چه مدت ماندگاری دارد؟

ماندگاری عطر پارچه را تا ده بار شست‌وشو می‌توان تضمین کرد، اما پس از شست‌وشو بتدریج شدت عطر و رایحه پارچه کمتر می‌شود. معمولا لباس‌های فاستونی کمتر شسته می‌شود و در نتیجه این پارچه‌ها بهترین گزینه برای فرآیند معطر‌سازی است. اگرچه در این فرآیند هیچ محدودیتی برای انتخاب نوع پارچه وجود ندارد، اما به طور کلی معطر‌سازی برای لباس‌هایی که کاربرد روزمره ندارد، مناسب‌تر است.

آیا فرآیند معطر‌سازی از نظر سلامت مورد تائید قرار گرفته است؟ یعنی برای افرادی که به آلرژی مبتلا هستند یا حساسیت پوستی دارند محدودیتی در استفاده از این پارچه‌ها وجود ندارد؟

نوع موادی که برای این فرآیند از آن استفاده می‌شود، استاندارد و مورد تائید است. محدودیت در استفاده از این پارچه‌ها شبیه به مصرف عطر و ادکلن است. درخصوص پارچه‌هایی که در تولید لباس‌های رو مورد استفاده قرار می‌گیرد به نسبت حساسیت کمتر است. اگر اداره استاندارد یا وزرات بهداشت این موضوع را مطرح کند لازم است استانداردها تائید شود در غیر این صورت محدودیتی وجود ندارد.

آیا در حال حاضر این طرح اجرایی شده و به تولید انبوه رسیده است؟

در حال حاضر این طرح از مرحله آزمایشگاهی و تحقیقاتی خارج شده و در مقیاس صنعتی مورد توجه قرار گرفته است. محدودیتی برای تولید انبوه وجود ندارد. محدودیت‌های احتمالی بیشتر جنبه اقتصادی دارد. فرآیند معطر‌سازی، قیمت نهایی را 10 درصد افزایش می‌دهد و می‌تواند بازار فروش را تا حدی تحت تاثیر قرار دهد. به همین علت تولیدکنندگان برای تولید انبوه خیلی از این طرح استقبال نکرده‌اند.

موفقیت این طرح را چطور ارزیابی می‌کنید؟

ابوعلی سینا از نخستین افرادی است که موفق به استخراج مواد معطر شد. اگر بتوانیم در این زمینه تحقیقات و تلاش‌هایی انجام دهیم و کالاهایی را در مقیاس صنعتی و تجاری تولید کنیم، می‌توانیم در ارائه دستاوردهایی که در تلاش‌های محققانی همچون بوعلی سینا ریشه دارد، سهمی داشته باشیم. در سطح دنیا اقدامات مشابهی در این زمینه انجام شده است.برای مثال در کشورهای کره، ژاپن و بسیاری از کشورهای اروپایی از میکروکپسول‌ها برای معطر‌سازی استفاده می‌شود، اما این نخستین بار است که از دندریمرها در این فرآیند استفاده شده است و می‌توانیم امیدوار باشیم این روش جدید آینده خوبی در زمینه‌های تجاری پیش رو داشته باشد.





تاريخ : چهار شنبه 6 دی 1391برچسب:, | | نویسنده : مقدم |